پاستا یکی از محبوب‌ترین غذاهای جهان است که با وجود سادگی ترکیباتش، تاریخچه‌ای پیچیده و چندوجهی دارد. این غذا نه‌تنها در ایتالیا بلکه در سراسر جهان از جمله ایران جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است.
تاریخچه جهانی پاستا
- خاستگاه‌های مختلف: برخلاف تصور رایج، پاستا تنها محصول ایتالیا نیست. برخی منابع، چین را خاستگاه اولیه پاستا می‌دانند؛ جایی که از ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد، مردم با آرد و آب رشته‌هایی به نام نودل تهیه می‌کردند.
- مارکوپولو و افسانه پاستا: یکی از مشهورترین روایت‌ها این است که مارکوپولو در سال ۱۲۹۵ میلادی پس از سفر به چین، دستور تهیه نودل را به ایتالیا آورد. اما شواهد تاریخی نشان می‌دهد که نوعی پاستا پیش از آن در تمدن اتروسک‌ها و روم باستان وجود داشته است1.
- نقش اعراب و یونانی‌ها: برخی نظریه‌ها نقش اعراب را در انتقال پاستا به سیسیل در قرن هشتم میلادی برجسته می‌کنند. همچنین، اساطیر یونانی از اختراع دستگاه تولید اسپاگتی توسط خدای ولکان سخن می‌گویند.
- تحول صنعتی: در قرن نوزدهم، با انقلاب صنعتی، تولید پاستا مکانیزه شد و از غذای اشرافی به خوراکی عمومی تبدیل شد. ترکیب آن با سس گوجه‌فرنگی، نماد آشپزی ایتالیایی شد.
- تنوع بی‌نظیر: امروزه بیش از ۳۰۰ نوع پاستا در ایتالیا تولید می‌شود. از اسپاگتی و پنه گرفته تا فتوچینی و ریگاتونی، هر نوع پاستا در منطقه‌ای خاص محبوبیت دارد.
پاستا در ایران
- ورود پاستا به ایران: پاستا در ایران با نام «ماکارونی» شناخته می‌شود. ورود آن به ایران به دوران پهلوی دوم بازمی‌گردد، زمانی که سبک زندگی غربی به تدریج در میان طبقه متوسط شهری رواج یافت.
- تولید صنعتی: نخستین کارخانه تولید ماکارونی در ایران در دهه ۱۳۴۰ شمسی تأسیس شد. برندهایی مانند «زر ماکارون» و «تک ماکارون» بعدها به تولید انبوه پرداختند.
- فرهنگ مصرف ایرانی: برخلاف ایتالیا که پاستا با سس‌های متنوع سرو می‌شود، در ایران ماکارونی اغلب با گوشت چرخ‌کرده، رب گوجه‌فرنگی و سیب‌زمینی ته‌دیگی تهیه می‌شود؛ ترکیبی منحصربه‌فرد که به بخشی از فرهنگ غذایی ایرانی تبدیل شده است.
- محبوبیت در میان نسل جوان: پاستا به دلیل سرعت تهیه، طعم دلپذیر و قابلیت ترکیب با مواد مختلف، در میان نسل جوان ایرانی بسیار محبوب است و در برنامه غذایی روزانه جای گرفته است.
پاستا، با ریشه‌هایی در تمدن‌های باستانی و تحولاتی در طول قرون، امروز به یکی از نمادهای جهانی غذا تبدیل شده است. در ایران نیز این غذا با تطبیق با ذائقه محلی، جایگاه ویژه‌ای یافته و به بخشی از فرهنگ غذایی تبدیل شده است. روز جهانی پاستا در ۲۵ اکتبر، فرصتی برای جشن گرفتن این غذای ساده اما پرماجراست.
برای یادگیری بیشتر در مورد تاریخچه پاستا و ورود آن به ایران، در دوره‌های تخصصی آکادمی آشپزی بوراکس شرکت کنید!