نگهداری صحیح مواد غذایی نه تنها به افزایش ماندگاری آن‌ها کمک می‌کند، بلکه ارزش غذایی، طعم و کیفیت آن‌ها را نیز حفظ می‌کند. دور ریختن مواد غذایی فاسد شده، هم از نظر اقتصادی و هم از نظر زیست‌محیطی، ضرر دارد. با رعایت چند نکته ساده در مورد نحوه نگهداری سبزیجات، میوه‌ها، گوشت و لبنیات، می‌توانید آشپزخانه‌ای کارآمدتر و سالم‌تر داشته باشید. در این بخش از آکادمی آشپزی بوراکس، به شما روش‌های کلیدی نگهداری انواع مواد غذایی را آموزش می‌دهیم.
نگهداری سبزیجات: حفظ تردی و تازگی
روش نگهداری سبزیجات بسته به نوع آن‌ها متفاوت است:
- سبزیجات برگ‌دار (کاهو، اسفناج، جعفری، گشنیز):
- شستشو و خشک کردن: ابتدا آن‌ها را بشویید و سپس با استفاده از سالاد خشک‌کن یا دستمال آشپزخانه، کاملاً خشک کنید. رطوبت اضافی باعث فساد سریع می‌شود.
- بسته‌بندی: آن‌ها را در دستمال کاغذی بپیچید و سپس در کیسه پلاستیکی زیپ‌دار یا ظرف دربسته قرار دهید. این کار رطوبت را جذب کرده و از پلاسیدگی جلوگیری می‌کند.
- محل نگهداری: در کشوی مخصوص سبزیجات یخچال نگهداری کنید.
- سبزیجات ریشه‌ای (هویج، سیب‌زمینی، پیاز، سیر):
- سیب‌زمینی و پیاز: در جای خشک، خنک و تاریک (نه در یخچال) و دور از هم نگهداری کنید. پیاز باعث جوانه زدن سیب‌زمینی می‌شود.
- هویج و چغندر: پس از شستشو، برگ‌های آن‌ها را جدا کنید (برگ‌ها رطوبت را می‌کشند). در کیسه پلاستیکی یا ظرف دربسته در یخچال نگهداری کنید.
- سیر: در دمای اتاق، در مکانی خشک و دارای تهویه مناسب (مثلاً در سبدهای حصیری) نگهداری شود.
- سبزیجات سفت (کلم بروکلی، گل کلم):
- در کیسه پلاستیکی یا ظرف دربسته در کشوی یخچال نگهداری کنید.
- گوجه‌فرنگی و خیار:
- گوجه‌فرنگی: در دمای اتاق نگهداری شود تا طعم و بافت خود را حفظ کند. فقط زمانی که بیش از حد رسیده است، می‌توانید آن را در یخچال بگذارید.
- خیار: در یخچال، اما نه در سردترین قسمت آن، نگهداری شود. می‌توانید آن را در یک دستمال کاغذی بپیچید.
نگهداری میوه‌ها: از رسیدگی تا مصرف
برخی میوه‌ها گاز اتیلن تولید می‌کنند که باعث رسیدگی سریع سایر میوه‌ها می‌شود.
- میوه‌های تولیدکننده اتیلن (سیب، موز، گلابی، گوجه‌فرنگی):
- این میوه‌ها را جدا از سایر میوه‌ها و سبزیجات نگهداری کنید، مگر اینکه بخواهید میوه‌های دیگر سریع‌تر برسند.
- موز: در دمای اتاق نگهداری شود. برای کند کردن روند رسیدن، می‌توانید سر آن را با سلفون بپیچید.
- میوه‌های حساس به اتیلن (توت‌فرنگی، تمشک، انگور):
- در یخچال نگهداری شوند. قبل از نگهداری نشویید، فقط قبل از مصرف بشویید تا از کپک‌زدگی جلوگیری شود.
- در ظروف کم‌عمق و دارای تهویه مناسب (مثلاً سبدهای سوراخ‌دار) قرار دهید.
- مرکبات (پرتقال، لیمو، گریپ‌فروت):
- در دمای اتاق برای چند روز یا در کشوی یخچال برای مدت طولانی‌تر نگهداری شوند.
- میوه‌های هسته‌دار (هلو، شلیل، آلو):
- تا زمانی که نرسیده‌اند، در دمای اتاق نگهداری کنید. پس از رسیدن، آن‌ها را در یخچال قرار دهید.
نگهداری گوشت: ایمنی و تازگی
نگهداری صحیح گوشت (قرمز، مرغ، ماهی) برای جلوگیری از رشد باکتری‌ها و مسمومیت غذایی حیاتی است.
- در یخچال:
- گوشت خام: گوشت، مرغ و ماهی خام را در بسته‌بندی اصلی خود یا در ظروف دربسته و در پایین‌ترین طبقه یخچال (دور از سایر مواد غذایی) نگهداری کنید تا از چکه کردن مایعات آن‌ها روی سایر مواد جلوگیری شود.
- مدت زمان:
- گوشت چرخ‌کرده: ۱-۲ روز
- مرغ و ماهی: ۱-۲ روز
- گوشت قرمز (استیک، روست): ۳-۵ روز
- گوشت پخته: گوشت پخته شده را در ظروف دربسته و در طبقات بالایی یخچال نگهداری کنید و ظرف ۳-۴ روز مصرف نمایید.
- در فریزر:
- برای نگهداری طولانی‌مدت، گوشت را در بسته‌بندی‌های مناسب فریزر (کیسه‌های زیپ‌دار مخصوص فریزر با حذف هوا، یا سلفون و فویل آلومینیوم) قرار دهید.
- تاریخ بسته‌بندی را روی آن بنویسید.
- مدت زمان نگهداری در فریزر بسته به نوع گوشت متفاوت است (معمولاً ۶ ماه تا ۱ سال).
- ذوب کردن ایمن:
- هرگز گوشت منجمد را در دمای اتاق ذوب نکنید.
- بهترین روش‌ها: در یخچال (چند ساعت تا یک روز کامل)، در آب سرد (با تعویض آب هر ۳۰ دقیقه) یا در مایکروویو (بلافاصله پس از ذوب، پخته شود).
نگهداری لبنیات: حساسیت به دما
محصولات لبنی به دما بسیار حساس هستند و باید همیشه در یخچال نگهداری شوند.
- شیر:
- همیشه در سردترین قسمت یخچال (معمولاً قفسه‌های داخلی، نه درب یخچال) نگهداری شود.
- پس از هر بار استفاده، بلافاصله درب آن را ببندید و به یخچال بازگردانید.
- ماست و پنیر:
- در ظروف اصلی خود و در یخچال نگهداری شوند.
- پس از باز کردن پنیر، آن را در کاغذ مومی یا سلفون بپیچید تا خشک نشود.
- کره:
- در ظرف دربسته در یخچال نگهداری شود. مقدار کمی را می‌توان برای چند روز در دمای اتاق نگه داشت تا نرم بماند.
- تخم‌مرغ:
- در کارتن اصلی خود و در سردترین قسمت یخچال نگهداری شود. کارتن از جذب بوهای دیگر و نفوذ باکتری‌ها جلوگیری می‌کند.
نکات عمومی برای نگهداری مواد غذایی:
- اصل “اولین ورودی، اولین خروجی” (FIFO – First In, First Out): همیشه مواد غذایی قدیمی‌تر را زودتر مصرف کنید.
- بررسی تاریخ انقضا: به تاریخ انقضای روی بسته‌بندی‌ها توجه کنید.
- ظروف دربسته: از ظروف دربسته و هوابند برای جلوگیری از نفوذ هوا و رطوبت و همچنین جذب بوهای دیگر استفاده کنید.
- بررسی فساد: قبل از مصرف، همیشه مواد غذایی را از نظر بو، رنگ و بافت غیرعادی بررسی کنید. در صورت مشاهده هرگونه نشانه فساد، آن را دور بریزید.
با رعایت این نکات ساده اما مهم، می‌توانید از سلامت و کیفیت مواد غذایی خود اطمینان حاصل کنید و از هدر رفتن آن‌ها جلوگیری نمایید. آشپزخانه‌ای مرتب و مواد غذایی تازه، کلید آشپزی لذت‌بخش و سالم است.
برای آموزش‌های بیشتر در زمینه مدیریت مواد غذایی و بهداشت آشپزخانه، در دوره‌های تخصصی آکادمی آشپزی بوراکس شرکت کنید!