دانستن مدت زمان نگهداری ایمن مواد غذایی و تشخیص علائم فساد آن‌ها، گامی حیاتی در حفظ سلامت شما و خانواده‌تان است. مصرف مواد غذایی فاسد می‌تواند منجر به مسمومیت غذایی شود که علائم ناخوشایندی مانند تهوع، استفراغ، اسهال و تب دارد. در این بخش از آکادمی آشپزی بوراکس، به شما راهنمایی‌های لازم را ارائه می‌دهیم تا با اطمینان خاطر بیشتری مواد غذایی خود را مدیریت کنید.
مدت زمان نگهداری ایمن مواد غذایی (راهنمای کلی)
مدت زمان نگهداری مواد غذایی بستگی به نوع ماده غذایی، نحوه آماده‌سازی و شرایط نگهداری (یخچال، فریزر، دمای اتاق) دارد. این زمان‌ها تقریبی هستند و باید همیشه با حس بویایی، بینایی و لامسه خود نیز مواد غذایی را بررسی کنید.
الف) در یخچال (دمای ۰ تا ۴ درجه سانتی‌گراد):
- گوشت قرمز خام (استیک، کباب، برش‌های بزرگ): ۳ تا ۵ روز
- گوشت چرخ‌کرده خام: ۱ تا ۲ روز
- مرغ خام (کامل یا تکه شده): ۱ تا ۲ روز
- ماهی خام و غذاهای دریایی: ۱ تا ۲ روز
- مرغ، گوشت و ماهی پخته شده: ۳ تا ۴ روز
- باقیمانده غذاهای پخته شده (خورش، سوپ، برنج): ۳ تا ۴ روز
- سوسیس و کالباس باز شده: ۳ تا ۵ روز
- تخم‌مرغ (با پوست): ۳ تا ۵ هفته
- شیر: ۷ روز پس از باز کردن (در صورت رعایت تاریخ انقضا)
- ماست و پنیر (باز شده): ۱ تا ۲ هفته (بسته به نوع)
- سبزیجات برگ‌دار: ۳ تا ۷ روز (بسته به نوع و نحوه نگهداری)
- میوه‌ها (اکثر انواع): چند روز تا ۱ هفته (برخی مثل موز در یخچال سیاه می‌شوند).
ب) در فریزر (دمای ۱۸- درجه سانتی‌گراد یا کمتر):
- گوشت قرمز (استیک، کباب): ۴ تا ۱۲ ماه
- گوشت چرخ‌کرده: ۳ تا ۴ ماه
- مرغ کامل: ۱ سال
- مرغ تکه شده: ۹ ماه
- مرغ پخته شده: ۲ تا ۶ ماه
- ماهی کم‌چرب: ۶ تا ۸ ماه
- ماهی پرچرب: ۲ تا ۳ ماه
- نان و محصولات پخته شده: ۲ تا ۶ ماه
- سبزیجات (بلانچ شده): ۸ تا ۱۲ ماه
- میوه‌ها: ۸ تا ۱۲ ماه
ج) در دمای اتاق (انبار، کابینت):
- پیاز و سیر: چندین هفته تا چند ماه (در جای خشک و خنک)
- سیب‌زمینی: چند هفته (در جای خنک، تاریک و خشک، دور از پیاز)
- گوجه‌فرنگی: ۱ هفته (در دمای اتاق برای حفظ طعم)
- نان: ۳ تا ۵ روز
- برنج و حبوبات خشک: تا ۲ سال (در جای خشک و تاریک)
- آرد و شکر: تا ۱ سال (در جای خشک و خنک)
نکته مهم: همیشه به تاریخ انقضای روی بسته‌بندی توجه کنید.
علائم فساد مواد غذایی: “شک کردی، بنداز دور!”
اگرچه مدت زمان نگهداری یک راهنماست، اما حواس پنج‌گانه شما بهترین ابزار برای تشخیص فساد هستند. هر زمان که به سلامت ماده غذایی شک کردید، ریسک نکنید و آن را دور بریزید.
الف) گوشت (قرمز، مرغ، ماهی):
- بو: بوی ترش، زننده، شبیه به آمونیاک یا بوی گندیدگی. این قوی‌ترین نشانه فساد است.
- رنگ:
- مرغ خام: از صورتی روشن به خاکستری، سبز یا مایل به خاکستری تغییر رنگ می‌دهد. لکه‌های سبز یا سیاه (کپک) نیز نشانه فساد هستند.
- گوشت قرمز: رنگ قهوه‌ای تیره یا خاکستری، یا لکه‌های سیاه/سبز.
- ماهی: گوشت کدر، چشم‌های فرورفته و کدر، آبشش‌های خاکستری یا قهوه‌ای.
- بافت (لمس): لزج شدن، چسبناک شدن یا خشک و سفت شدن غیرطبیعی.
- مایعات: وجود مایعات زیاد و کدر در بسته‌بندی.
ب) سبزیجات و میوه‌ها:
- بافت: نرم شدن بیش از حد، لزج شدن، له شدن، یا خشکی و پلاسیدگی شدید.
- رنگ: تغییر رنگ غیرطبیعی (مثلاً قهوه‌ای شدن لبه‌ها، سیاهی، کدر شدن).
- بو: بوی ترشیدگی، کپک، یا بوی ناخوشایند.
- کپک: وجود هرگونه لکه‌های کرکی (سفید، سبز، سیاه، آبی) روی سطح. (برای برخی میوه‌ها و سبزیجات سفت مانند هویج، اگر کپک کوچک و سطحی باشد، می‌توان بخش آلوده را جدا کرد، اما بهتر است ریسک نکنید).
ج) لبنیات (شیر، ماست، پنیر):
- شیر:
- بو: بوی ترش، نامطبوع.
- بافت: دلمه دلمه شدن، لخته شدن.
- رنگ: تغییر رنگ به زردی یا کدر شدن.
- ماست:
- بو: بوی ترش، کپک یا مخمری.
- بافت: وجود مایع زیاد روی سطح (نه آب طبیعی)، بافت کش‌دار یا اسفنجی، کپک‌زدگی.
- پنیر:
- بو: بوی آمونیاک، کپک غیرعادی.
- کپک: وجود کپک با رنگ‌های غیر از سفید (برای پنیرهای خاص)، یا کپک‌های کرکی روی پنیرهای سفت و نرم. (در پنیرهای سفت، معمولاً می‌توانید قسمت کپک‌زده را با احتیاط برش دهید و دور بریزید، اما در پنیرهای نرم، تمام آن را دور بریزید).
- بافت: لزج شدن، خشک و شکننده شدن غیرطبیعی.
د) نان و محصولات پخته شده:
- کپک: وجود لکه‌های کرکی (سفید، سبز، سیاه) روی سطح.
- بو: بوی کهنگی یا بوی نامطبوع.
- بافت: خشکی بیش از حد، سفت شدن، یا لزج شدن.
نتیجه‌گیری:
همیشه به حس‌های خود اعتماد کنید. اگر ماده غذایی بوی عجیبی می‌دهد، ظاهرش تغییر کرده یا بافتش ناخوشایند است، بهتر است آن را دور بریزید. با رعایت نکات نگهداری صحیح و توجه به علائم فساد، می‌توانید از آشپزی سالم و لذت‌بخش در آشپزخانه اطمینان حاصل کنید.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد استانداردهای بهداشت و ایمنی غذا، در دوره‌های تخصصی آکادمی آشپزی بوراکس شرکت کنید!